بررسی تطبیقی بوطیقا در اشعار شفیعی کدکنی و آدونیس

اسطوره یکی از عناصر ادبی پرکاربرد در ادب معاصر عربی است که کمتر دیوان معاصری را می‌توان یافت که در آن از اسطوره در قالب ساختارهای اسطوره‌ای یا شخصیت‌ها و نمادها و نقاب‌ها استفاده نشده باشد. به‌یقین می‌توان گفت تحلیل شعر ادبی معاصر عربی به‌خصوص اشعار و سروده‌های دهه‌های چهل تا هشتاد بدون شناخت از اسطوره ممکن نیست. علت رواج اسطوره در شعر عربی از یک‌سو به سانسور حاکم بر جامعه عربی بازمی‌گردد و از سوی دیگر تحت عنوان غرب‌گرایی قابل تحلیل است. اسطوره در نزد آدونیس و شفیعی کدکنی که هر دو از شاعران بزرگ معاصر ایران و عرب محسوب می‌شوند، رنگ بومی به خود گرفته‌است. اسطوره‌های یونانی، فنیقی و آشوری در شعر آدونیس و اسطوره‌های ملی در شعر شفیعی کدکنی از این رویکرد حکایت می‌کند؛ اما مذهب و تصوف نزد هر دو شاعر به‌خوبی نمایانگر شده‌است. هر دو به حلاج و امام حسین اشاره دارند. آنچه در بُعد مذهبی اسطوره‌های شعر آدونیس جلوه‌گر است، حضور حضرت مسیح (ع) است که زبان اسطوره‌ای به خود گرفته‌است و البته شفیعی کدکنی در این زمینه سروده‌ای هم‌پای آدونیس ندارد. نکته مهم اینکه هر دو شاعر با رویکرد انسان‌گرایی، توجه جدی به مقولة «انسان کامل» دارند.